Hannah: Het leed dat scriptie heet.

"Het probleem was dat ik mijn studie wel leuk vond, maar ik was niet een van de beste studenten. Op een gegeven moment had ik het gevoel dat alleen heel erg geïnteresseerd zijn niet meer goed genoeg was."

Hannah (21) besloot na het afronden van haar bacheloropleiding filosofie een time-out te nemen. De verwachtingen van het studeren bleken uiteindelijk weinig overeen te komen met de realiteit. Na een heftige periode die het proces van een scriptie schrijven voor haar was, besloot ze eerst maar voor zichzelf te kiezen.

"Voor mij was het zo dat ik filosofie in het algemeen erg leuk vond, dus het was vrij logisch om mij er met een studie een paar jaar in te verdiepen. Toen ik het eerste jaar begon verwachtte ik daar veel leuke mensen te ontmoeten die allemaal net zo dachten als ik, zowel de studenten als de docenten."

Het bleek al tegen het einde van het eerste jaar dat deze verwachtingen weinig met de realiteit te maken hadden.

"Langzamerhand kwam ik erachter dat de meeste filosofen en medestudenten helemaal niet zo in elkaar zaten als ik. De beste studenten trokken hun mond open, hadden een mening en konden die in het algemeen haarscherp formuleren. Ze hielden er helemaal niet van om in het verste hoekje van de collegezaal te zitten, driftig aantekeningen te maken en gewoon te luisteren, zonder iets te hoeven zeggen. Dat ging steeds meer aan mij knagen."

Het echte keerpunt kwam toch pas aan het einde van de drie jaar, toen Hannah haar scriptie moest schrijven.

"Toen werd het al helemaal duidelijk. Ik ben helemaal geen goede filosoof - niet zoals ze aan de RUG van mij verwachtten. Ik heb mijn bachelorscriptie met hangen en wurgen gehaald. Telkens moest ik weer een stuk opnieuw schrijven omdat het niet goed genoeg was en telkens had ik daar de hulp en vooral de ideeën van mijn begeleider bij nodig. De fundamentele ideeën kwamen niet uit mijzelf. Uiteindelijk had ik het gevoel dat mijn scriptie niet mijn eigen project was, maar dat ik heb opgeschreven wat mijn begeleider wilde horen."

Ondanks dat Hannah een van de weinige studenten is die haar studie nominaal heeft afgesloten, blijft het idee hangen dat ze niet succesvol was.

"Ik heb het gehaald. Ik heb in 3 jaar mijn bachelor Filosofie gehaald zonder één herkansing te hoeven doen, maar ik heb het niet met een goed gevoel afgesloten.Toen ik mijn diploma in ontvangst nam, werd er alleen over mijn scriptie en het productieproces daarvan gesproken. Als mijn begeleider naar mijn cijferlijst had gekeken, had hij gezien dat de 6 van mijn scriptie één van mijn laagste cijfers was, maar dat was niet interessant."

Dit alles leidde ertoe om het volgen van een master eerst maar voor onbepaalde tijd uit te stellen.

"Ik ben een volger, een luisteraar, ik kan goed doen wat mij opgedragen wordt. Het idee dat ik nog twee jaar zo moest worstelen als de afgelopen drie jaar, en vooral het laatste halve jaar, maakte mij misselijk en verdrietig. Ik had geen zin meer in die schreeuwerige aspirant-filosofen met hun meningen en de docenten die je naam niet onthouden als je niet te pas en te onpas je bek opentrekt, terwijl de opleiding nota bene maar 30 mensen of minder per jaar kent. Ik wist dat ik het wel zou kunnen, maar het voelde gewoon niet goed. Zomaar mijn studiekeuze omgooien kon ik ook niet. Het voelde oprecht alsof, als ik door zou gaan met een master, ik overspannen zou raken. Het zouden weer twee jaar zijn van worstelen met de constante druk, het constante moeten en het ene essay na het andere. Geen ontspanning, want elke vrije tijd zou je eigenlijk bezig moeten zijn met iets voor school.

Daarom heb ik alles laten vallen en ben op zoek gegaan naar een baantje. Per stom toeval kwam ik bij een schoonmaakbedrijf terecht en daar werk ik nu van maandag tot en met vrijdag, elke namiddag vegen en stofzuigen op een middelbare school. Mijn collega's zijn MBO-ers, buitenlanders en rasechte Groningers. Soms voel ik me onbegrepen, maar het geouwehoer is vooral heel verfrissend. Soms hebben we ook echt interessante discussies, niet omdat het moet, maar omdat we het willen.

In dit tussenjaar wilde ik vooral uitzoeken wat ik nou echt wil doen. Ik had een paar dingen die ik wilde onderzoeken, namelijk schrijven, creatieve dingen doen en met dieren werken. Ik werk inmiddels ook in een kralenwebshop, dat is enigszins creatief, en ik heb een groot borduurwerk afgemaakt. Ook heb ik een aantal oppasdieren - ik laat honden uit voor mensen en pas af en toe op katten als hun baasjes op vakantie zijn - en ik verzorg natuurlijk mijn eigen konijnen."

Hoe nu verder, dat blijft voor Hannah momenteel nog onduidelijk.

"Ik ben nog geen stap verder wat betreft mijn verdere studiekeuze en de rest van mijn leven. Ik weet niet wat ik écht wil achtervolgen: wil ik een asiel runnen of een eigen winkel beginnen, boswachter worden of gewoon een rijke vent trouwen? Al die vragen gaan de hele dag door mijn hoofd. Stiekem hoop ik dat het antwoord op een gegeven moment komt aanwaaien, want een concrete keuze maken vind ik nu nog te moeilijk, te hard, te confronterend. Ik vind het fijn om een beetje door te sukkelen. Op een bepaalde manier is mijn scriptie schrijven traumatisch geweest, dus wil ik nu een beetje rust aan mijn hoofd."

Toch heerst het gevoel dat de volgende stap is om alsnog een master te volgen.

"Ik heb het gevoel dat mijn studie nog 'af' moet, dus eigenlijk moet ik op zoek naar een masterstudie. 'Men' zegt dat je zonder master nergens komt. Het hoort er gewoon bij, punt. Zoiets. Eigenlijk maken de universiteitsstructuur en de mensen daar me ongelukkig, in ieder geval in die specifieke situatie. Dus misschien filosofie in een andere stad, of een andere studie. Wanneer ik de dierenrichting op ga dan wil ik nog een HBO opleiding volgen, alhoewel mijn vader me het gevoel geeft dat ik dan een afvallige ben.."

Toch probeert ze zich niet al te druk te maken over de toekomst.

"Ik zie wel waar ik land! Met mijn huidige situatie wat werk en studie betreft ben ik wel tevreden. Misschien dat ik nog een extra bijbaantje zoek, bij een winkel bijvoorbeeld. Het is vooral belangrijk nu om te herstellen van dat helse scriptieproces. 

Die studie komt later wel."

Noot: De ervaringen en meningen in dit interview staan los van de meningen en ervaringen van de auteur.

Inge: Tandenpoetsen voor het slapengaan

"Ik blijf merken dat er mensen zijn die denken dat ze kritiek mogen uiten op een beslissing die volgens mij privé is. Het is niet altijd makkelijk om met zulke kritiek om te gaan, maar ik weet dat ik het juiste heb gekozen."

Inge (38) is van oorsprong tandheelkundige, maar stopte na de komst van haar tweede kind geheel met werken. Een keuze die voor een deel van haar omgeving slecht te begrijpen was.

"De opmerkingen die ik kreeg waren hoofdzakelijk in twee categorieën. Aan de ene kant kreeg ik te horen dat ik mijn eigen ambities niet op moest geven voor die van mijn man. Dat ik mezelf niet moest wegcijferen en 'slechts' een huisvrouw worden, dat ik daar te intelligent voor zou zijn. Daarnaast heb ik meer dan eens te horen gekregen dat ik het de samenleving verplicht zou zijn te blijven werken. Vooral toen een paar jaar geleden de grote discussie heerste over langstudeerders, de kosten van studeren en dat het een privilege is waar we dankbaar voor moeten zijn.. 
Ik weet niet wat ik erger vind, het idee dat ik als huismoeder niets hoef te kunnen en weinig waard zou zijn, of dat het idee dat ik mijzelf heb ontwikkeld door een studie af te ronden mij verplicht de rest van mijn leven veel geld te verdienen."

"Tijdens mijn studie tandheelkunde heb ik mijn man leren kennen. De praktijk waar hij nu werkt hebben we samen opgezet, maar toen we aan een familie begonnen werd het vrij snel duidelijk dat het niet mogelijk was om daar beide fulltime te blijven werken. Of eigenlijk, ik merkte dat ik mijn kinderen niet wilde laten opgroeien op kinderdagverblijven, bij de oppas of opa en oma. Tijdens mijn eerste zwangerschap hebben we iemand aangenomen om mij tijdens mijn zwangerschap te vervangen, maar die is gebleven zodat ik na de geboorte van Anna parttime kon werken."

"Toen ik twee jaar later zwanger was van Luuk heb ik, in overleg met mijn man, besloten me geheel terug te trekken uit de praktijk. Dat was een lastige beslissing, omdat ik altijd veel voldoening uit mijn werk heb gehaald. Toch was het voor mij belangrijker om onze kinderen een stabiel thuis te bieden. Mijn eigen ouders hebben altijd veel gewerkt, omdat er simpelweg genoeg geld binnen gebracht moest worden om het gezin te onderhouden. Ik heb ze dan ook nooit kwalijk genomen dat we veel bij buren of een oppas waren, maar voor mijn eigen gezin wilde ik wat anders. Mijn man verdient genoeg geld om ons te onderhouden en we sparen ook veel geld doordat ik thuis ben. Maar wat ik het belangrijkste vind is dat we heel betrokken kunnen zijn bij het leven van onze kinderen. Wanneer ik was blijven werken had ik niet 's middags mijn kinderen van school kunnen halen, of zonder problemen thuis kunnen blijven als er eentje ziek is. Nu heb ik de mogelijkheid om mijn kinderen alle tijd en aandacht te geven die ze nodig hebben. Volgens mij is dat een hoop waard."

De kritiek van buitenstaanders heeft Inge inmiddels naast zich neer kunnen leggen.

"Het scheelde op dat moment dat de belangrijkste mensen in mijn leven mij wel steunden, zoals mijn man en onze ouders en veel van onze vrienden. Het onbegrip leek vooral bij andere mensen te spelen. Dat kan ik me opzich voorstellen, maar dat ze dan de behoefte voelden om ons mee te delen hoe ze dachten over ons leven en onze keuzes. Dat kan ik nog altijd niet goed begrijpen. Het heeft me ook erg laten twijfelen of ik egoïstisch was, of ik inderdaad iets weg zou gooien door op te houden met werken. Veel uitspraken van anderen gingen 's avonds door mijn hoofd. Maar omdat ik steeds weer merkte dat ik de uitspraken onzinnig vond, of voor onze situatie irrelevant, heeft dat uiteindelijk het vertrouwen in deze levenswijze gesterkt, denk ik."

Wanneer ik vraag wat haar het meeste gestoord heeft aan de bemoeienissen van anderen antwoordt ze vrij gepassioneerd.

"Niet alleen dat mensen vinden dat ze een mening mogen hebben over ons leven, maar vooral dat ik als mens alleen wat bijdraag aan de samenleving wanneer ik een drukke baan heb. Voor mij is het juist belangrijk om mijn kinderen een goede en stabiele basis te bieden. Want wat is het nut van een drukke baan wanneer dat betekent dat mijn kinderen opgroeien zonder goed contact met hun ouders? Dan heb ik liever dat we minder geld verdienen, maar dat ik in ruil daarvoor later twee mensen vol zelfvertrouwen de wereld in kan sturen. Dat ik dan weet, 'oke, ik heb mijn best gedaan'. Stel dat mijn kinderen later problemen hebben, in wat voor aard dan ook, wil ik niet het gevoel hebben dat ik dat misschien had kunnen voorkomen door meer tijd in hun opvoeding te investeren. 
Maar vooral vind ik het belangrijk mijn kinderen de juiste normen en waarden bij te brengen, ik heb het gevoel dat zoiets steeds meer ondersneeuwt in onze maatschappij. We zijn nu bijvoorbeeld bezig een groentetuin aan te leggen. Dat vinden de kinderen geweldig, zien hoe de plantjes groeien en begrijpen hoe dat werkt. Ze hebben een veel beter idee van waar hun eten vandaan komt en ik kan ze bijvoorbeeld beter uitleggen waarom het voor mij belangrijk is biologisch te eten. Dat zijn waarden die ik ze anders niet of veel minder goed mee had kunnen geven."

Het gevoel dat de tijd en geld die haar studie heeft gekost nu voor niets zijn geweest heeft Inge niet.

"Natuurlijk kan ik me voorstellen dat mensen denken dat ik mijn opleiding en werkervaring weggooi. Ik weet ook dat als ik, wanneer de kinderen ouder zijn, weer aan het werk zou willen, het niet makkelijk wordt omdat ik zo lang uit het werkveld ben weggeweest. Toch is het niet zo dat ik nu helemaal niets meer doe behalve eten koken en boodschappen doen. Momenteel doe ik een groot deel van de administratie en boekhouding van de praktijk. Een ander groot voordeel is dat we de tijd en mogelijkheid hebben te bespreken wat er op de praktijk gaande is. Dan kan ik Jan-Willem (Inges man) feedback geven, of met hem meedenken wanneer hij ergens tegenaan loopt. Soms zie ik dingen die hem nog niet opgevallen waren, of heb een idee waar ik nooit aan gedacht zou hebben wanneer ik niet uit hetzelfde vakgebied zou komen. Dus nee, ik geloof absoluut niet dat mijn studie verspilde moeite is geweest. 
Dat ik een opleiding heb afgerond maakt het ook mogelijk om later weer aan de slag te gaan. Want dat ik nu de tijd neem voor mijn gezin, betekent niet dat ik over 15 jaar alleen thuis wil zitten wachten tot mijn man thuis komt.

Mijn werk is ook belangrijk voor me geweest, alleen heb ik nu even andere prioriteiten."